IMBUHAN
‘meN-...-kan’ DAN ‘meN-...-i’
Imbuhan apitan meN-, meN-...-kan dan meN-...-i
akan membentuk kata kerja transitif yang memerlukan objek atau penyambut sebagai unsur
predikatnya.
1. Kata Kerja apitan
‘meN-...-kan’ dan ‘meN-‘
meN-...-kan = 2
objek (objek tepat dan objek sipi)
meN- = 1
objek dan frasa keterangan
contoh: Pah Tijah
membuatkan [Pak Mansor] [secawan kopi]
objek tepat objek sipi
Pah Tijah membuat [secawan
kopi] untuk Pak Mansor.
Objek tepat frasa keterangan
Imbuhan
meN-...-kan
|
Imbuhan
meN-
|
Naseer mencarikan Pak Zul
akar Tongkat Ali.
|
Naseer mencari akar
Tongkat Ali untuk Pak Zul
|
Ibu memasakkan bapa bubur
kacang.
|
Ibu memasak bubur kacang
untuk bapa.
|
Nazimah menjahitkan Hanif
sehelai baju.
|
Nazimah menjahit sehelai
baju untuk Hanif.
|
Min membelikan Syarifah
senashkah majalah.
|
Min membeli senashkah
majalah untuk Syarifah.
|
Kekecualian:
Terdapat kekecualian bagi rumus di atas bagi kata dasar beri dan ajar yang menerima imbuhan apitan meN-...-kan dan meN-
Contoh: Kakak
memberikan segelas air [kepada adik.]
Objek frasa keterangan
Kakak memberi adik [segelas air.]
Objek tepat objek sipi
Kakak
mengajarkan Matematik kepada adik.
Kakak
mengajar adik Matematik.
2. Kata kerja meN-...- kan
dan meN-...-i dari segi kedudukan objek tepat dan objek sipi.
- Kedua-dua jenis imbuhan ini boleh digabungkan dengan kata dasar yang sama.
- meN-...-kan akan diikuti oleh objek tidak bernyawa (benda)
- imbuhan meN-...-i pula akan menerima 2 objek (objek tepat [objek bernyawa] dan objek sipi)
Contoh: Baginda mengurniakan [hadiah] kepada pembesar
istana itu.
KKT Objek
Frasa keterangan
Baginda mengurniai [pembesar
istana itu] [hadiah].
KKT objek tepat objek sipi
Imbuhan
meN-...-kan
|
Imbuhan
meN-...-i
|
Puan Zu menghidangkan ayam
goreng kepada kami.
|
Puan Zu menghidangi kami
ayam goreng.
|
Sultan Kedah menganugerahkan
bintang kehormatan kepada Perdana Menteri.
|
Sultan Kedah menganugerahi
Perdana Menteri bintang kehormatan.
|
Ketua kampung menghadiahkan
basikal kepada murid miskin.
|
Ketua kampung menghadiahi
murid miskin sebuah basikal.
|
3. Kata kerja meN-...-kan dan
meN-...-i dari sudut makna (semantik).
Dari
segi semantik iaitu makna,
perkataan dasar yang bergabung dengan imbuhan meN-...-kan atau meN-...-i juga membawa pengertian makna yang tidak sama. Oleh itu, rumus-rumus yang
diterangkan di atas tidak boleh digunakan untuk kata dasar yang tidak sama dari
segi makna apabila bergabung dengan imbuhan meN-...-kan dan meN-...-i. Contoh
perkataan-perkataan itu adalah seperti yang berikut ini.
Kata
dasar
|
Imbuhan
apitan: meN-...-kan dan meN-...-i
|
turun
|
menurunkan – menuruni
|
masuk
|
memasukkan – memasuki
|
serta
|
menyertakan – menyertai
|
kahwin
|
mengahwinkan – mengahwini
|
jalan
|
menjalankan – menjalani
|
naik
|
menaikkan - menaiki
|
Contoh ayat:
Pemandu teksi itu
menurunkan penumpang di hadapan bangunan itu. (menyuruh penumpang
turun)
Bas yang sarat dengan penumpang itu menuruni jalan yang curam itu dengan lajunya. (turun melalui
jalan yang curam).
- Ibu memasukkan garam secukup rasa ke dalam gulai ayam itu. (membawa masuk garam, mengisi garam)
Siti
akan memasuki acara lumba
lari 100 meter. (mengambil bahagian dalam
acara lumba lari)
- Bapa menyertakan wang tunai bersama-sama dengan surat itu. (mengirimkan wang tunai bersama-sama,
mengembarkan wang tunai bersama-sama)
Murid-murid
itu akan menyertai acara
larian maraton di Kuala Lumpur. (mengikut
serta, mengikuti acara larian).
- Pak Abu hendak mengahwinkan anak
perempuannya dengan anak orang kaya itu. (menjadikan anaknya berkahwin)
Pak
Abu mengahwini janda muda itu
setelah isterinya meninggal dunia. (berkahwin
dengan janda muda)
- Para doktor bertungkus
lumus menjalankan
pembedahan itu. (melaksanakan
pembedahan)
Pak
Hassan telah selamat menjalani
pembedahan jantung di Institut Jantung Negara. (mengalami atau melalui pembedahan jantung).
- Ahli Pengakap itu menaikkan bendera Malaysia
semasa perhimpunan sekolah. (menjadikan
bendera naik)
Beberapa
orang murid berebut-rebut untuk menaiki
bas yang penuh dengan penumpang itu. (naik
bas)
No comments:
Post a Comment